Το νησί της Κεφαλονιάς από τα αρχαϊκά χρόνια και σχεδόν σε όλα τα χρόνια της ιστορίας του μέχρι και σήμερα κατάφερε να αναδείξει σπουδαίες φυσιογνωμίες σε πολλές πτυχές του ελληνικού πολιτισμού.

Στην πνευματική καλλιέργεια και εξέλιξη των κατοίκων του νησιού, συντέλεσε η οικονομική άνθιση του νησιού, γύρω στα (1850-1950), με αποτέλεσμα την εμφάνιση αξιοσημείωτων επιτευγμάτων στον χώρο της ποίησης, της λογοτεχνίας, του θεάτρου, της μουσικής και των επιστημών.

Οι οικονομικό-κοινωνικές ανακατατάξεις στα τέλη του 19ου αι. ενισχύουν ενεργά στην ανάδειξη πνευματικών μορφών στο νησί.

Στον χώρο της ποίησης ξεχωρίζουν, ο Π.Κατσαίτης, ο Ανδρέας Λασκαράτος, ο Γεώργιος Μολφέτας, ο Μπάμπης Αννίνος, ο Μικέλης Αβλίχος και ο Ιούλιος Τυπάλδος. Φυσικά υπάρχουν και άλλοι, με παρόμοιο σημαντικό ποιητικό έργο, το οποίο είναι άγνωστο στους περισσότερους. Παραμένοντας στον χώρο της λογοτεχνίας, σημαντικές μορφές για την ιστορική ταυτότητα του νησιού, αποτελούν, ο λόγιος Παναγιώτης Λορεντζάτος, ο Γεράσιμος Ε. Μαυρογιάννης, ο Ιωάννης Κ. Λοβέρδος, ο Ηλίας Α. Τσιτσέλης και ο Παναγιώτης Βεργωτής.

Πέρα όμως από τις λόγιες μορφές, το νησί ανάδειξε λαμπρές μορφές στον χώρο της μουσικής τέχνης, όπως οι συνθέτες Νικόλαος Τζ. Μεταξάς και ο Διονύσιος Λαυράγκας, ο βιολιστής Δημήτριος Χωραφάς, ο πιανίστας Σπύρος Φαραντάτος, ο Γεράσιμος Μηλιαρέσης, ο Γέωργιος Λαμπίρης, ο Πέτρος Σκαρλάτος και τέλος ο διακεκριμένος συνθέτης συμφωνικής μουσικής και κονσέρτων Αντίοχος Ευαγγελάτος. Στο νησί ιδιαιτερότητα αποτελεί η αριέτα, το οποίο θυμίζει έντονα την ζακυνθινή αρέκεια. Λέγεται ότι προέρχεται από την Γένοβα της Ιταλίας και ξεκίνησε από το Ληξούρι. Πρόκειται για λαϊκό τραγούδι το οποίο κατευθύνει η μουσικοακουστική αντίληψη των τραγουδιστών και είναι εντελώς διαφορετικό από την γνωστή καντάδα.

Παραδοσιακοί χοροί του νησιού αποτελούν οι “Καντριλίες” και οι “Λαντσιέρες”, πρόκειται για ευρωπαικούς χορούς οι οποίοι αφομοιώθηκαν και εξελίχθηκαν από τους Κεφαλλονίτες. Στον χώρο της γλυπτικής μοναδική λαμπρή μορφή ο Γεώργιος Μπονάνος με έργα τα οποία ανέδειξαν το νησί της Κεφαλονιάς.

Η λαϊκή παραδοσιακή αρχιτεκτονική σαφώς επηρεασμένη από τα χρόνια του Βυζαντίου, την Φραγκοκρατία και την Βενετική κυριαρχία αναβλύζει από τους γραφικούς οικισμούς, τα στενά δρομάκια, τα παλιά αρχοντικά και τα επιβλητικά κάστρα.

Στον χώρο της ζωγραφικής ξεχωρίζει ο Σπύρος Βικάτος (1874-1900) έργα του οποίου εκτίθονται σε πινακοθήκες στο Μόναχο και την Βενετία, ο εικονογράφος, σκιτσογράφος και σπουδαίος γελοιογράφος Θέμος Αννίνος και οι ζωγράφοι και αγιογράφοι, Χερουβείμ Αννίνος, Νικόλαος Λιώκης, Γεώργιος Αβλίχος, Χαρίλαος Λουκέρης, Ευστάθιος Μαυρογιάννης και ο Δημήτριος Στελλακάτος.

Στη Χαροκόπειο Σχολή βρίσκονται εντυπωσιακά δείγματα εργοχειριακής τέχνης του νησιού. Τέλος στις επιστήμες, αρκετοί διακρίθηκαν στο χώρο της ιατρικής, νομικής και στην συγγραφή και έκδοση επιστημονικών συγγραμμάτων, ονόματα των οποίων περικλείονται στο τοπικό ιστορικό αρχείο της Κεφαλονιάς, στην Κοργιαλένειο βιβλιοθήκη, με 53.000 βιβλία.

Στην ίδια βιβλιοθήκη βρίσκεται και το αξιόλογο λεύκωμα “Κεφαλονιά”. Ένα μεγάλο Μουσείο. Εκκλησιαστική τέχνη Κραναίας, στο οποίο θα έχετε την μοναδική δυνατότητα να απολαύσετε τις εικαστικές τέχνες του νησιού σε όλο το μεγαλείο τους.

Σύγχρονοι ζωγράφοι του νησιού οργανώνουν εκθέσεις σε διάφορα σημεία στην ευρύτερη περιοχή του νησιού, όπως στο “Σπίτι του Δασκάλου”, στο πνευματικό κέντρο Πόρου, στις Βόβυκες στο σπίτι της ζωγράφου Ντιάνας Αντωνακάτου, στο Ρίφι στο σπίτι του ζωγράφου Παναγιώτη Γαβριελάτου και σε αίθουσες τέχνης στο Αργοστόλι και στο Φισκάρδο. Εντυπωσιακά έργα τέχνης αποτελούν τα τέμπλα στους ναούς των Καλλιγάτων, Σβορωνάτων και Χαβδάτων.

Λαμπρά δείγματα αρχαίων πολιτισμών που πέρασαν από το νησί αποτελούν τα τείχη της αρχαίας Κράνης, ένα μοναδικό δείγμα οχυρωματικής τέχνης, τάφοι προμυκηναϊκής περιόδου διάσπαρτοι στο νησί και άλλα σημαντικά ευρήματα μυκηναϊκής, υστερομυκηναϊκής, αρχαϊκής, ελληνιστικής περιόδου στις περιοχές Κρανία, Κοντογενάδα και Λειβαθώ.

Στο αρχαιολογικό μουσείο του Αργοστολίου θα δείτε μοναδικά δείγματα τέχνης μυκηναϊκής περιόδου και των ελληνιστικών χρόνων, ξεχωρίζουν τα ψηφιδωτά από τα Βάλτσα της πόλης , η αναθηματική πλάκα από το ναό της Δήμητρας στη Κράνη και η ρωμαϊκή χάλκινη κεφαλή.

Στο μουσείο του Αγ. Ανδρέα, ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να θαυμάσει καταπληκτικές μοναδικές αγιογραφίες και τοιχογραφίες του περασμένου αιώνα. Τέλος μοναδικό κόσμημα στην πόλη αποτελεί η συλλογή βυζαντινών εικόνων με εικόνες και έπιπλα του 16ου-17ου αι., η οποία στεγάζεται στην Κοργιαλένειο βιβλιοθήκη.